3 op de 4 jongeren uit omgeving van 3M Zwijndrecht lopen mogelijk gezondheidsrisico’s door de zogenaamde “forever chemicals” PFOS.
Dat blijkt uit een onderzoek bij 300 jongeren dat gevoerd werd door het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek VITO en drie universiteiten. Daarbij werden de waarden van PFAS, de groep van chemicaliën waar PFOS toebehoren, gemeten in hun bloed en in hun omgeving. Ook is er een duidelijk verband vastgesteld tussen de aanwezigheid van PFAS in het bloed en verstoring van het immuunsysteem, de hormonen en de ontwikkeling in de puberteit.
Vincent Merckx ma 24 apr 13:09
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) legt de grens voor PFOS op 6,9 microgram per liter bloed. Bij een eerdere kleine meeting bleek dat de laagste waarde die in de 10 bloedstalen gemeten werd, 3,5 maal hoger en de hoogste maar liefst 168 maal hoger ligt. 4 aug 2021
Hoe worden jongeren in de regio rond de fabriek van 3M in Zwijndrecht blootgesteld aan de zogenaamde “forever chemicals” PFAS? En wat doet dat met het lichaam? Dat onderzocht een studie van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek VITO, drie universiteiten (Universiteit Antwerpen, Universiteit Hasselt en VUB) en het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) van de Provincie Antwerpen. Dat gebeurde in opdracht van de Vlaamse overheid.
De onderzoekers maten het PFOS-gehalte in het bloed van 303 jongeren tussen de 12 en 17 jaar oud die al minstens 5 jaar binnen de 5 kilometer rond de fabriek wonen. Daarnaast werden ook stalen genomen uit hun omgeving: van huisstof, maar ook van moestuinen en kippenrennen.
De resultaten van het onderzoek zijn deze middag bekendgemaakt. Daaruit blijkt dat 3 op de 4 onderzochte deelnemers mogelijk een gezondheidsrisico lopen door de PFOS-gehalten in hun bloed. Voor PFOA, een andere onderzochte PFAS, gaat het “slechts” om 10 procent van de onderzochte deelnemers. Verder werden er zes verschillende PFAS aangetroffen in het bloed van alle (of zo goed als alle) deelnemers: PFOS, PFOA, PFHxS, PFNA, PFBA en PFDA.
PFAS zijn chemische stoffen die water en vet afstoten. Ze worden amper afgebroken in het milieu. Daardoor kan het dat bijvoorbeeld de stof PFOS, die 3M al sinds het begin van de jaren 2000 niet meer produceert in Zwijndrecht, toch aangetroffen wordt in het bloed van jongeren die toen nog niet eens geboren waren. Net doordat ze zo moeilijk afbreken, stapelen de stoffen zich verder op in het lichaam.
Dit artikel werd om 14:37 aangevuld met een nieuwe reactie van Grondrecht en om 16:28 met de reactie van Steven Vervaet.
“Nog 4000 PFAS-hotspots”
Toon Penen van het burgercollectief Grondrecht noemt de resultaten “verschrikkelijk nieuws”. “Het is jammer dat we de jeugd al van in het begin met historische vervuiling opzadelen.” ” Al is het ook goed dat we nu tenminste weten dat jongeren zelfs al op jonge leeftijd blootgesteld worden aan zulke hoge concentraties.” “Deze studie toont duidelijk aan dat er met 3M een duidelijke bron is van de vervuiling, maar er zijn 4000 PFAS-hotspots in Vlaanderen waarbij dezelfde effecten verwacht kunnen worden. Gaan we nu aan alle Vlamingen, groot en klein, vragen om geen buitenloop eieren te eten? Of gaan de verschillende overheden nu eindelijk met grote haast zorgen voor een beleid dat een ongezonde blootstelling aanpakt? En dat eindelijk met de urgentie die dit verschrikkelijke probleem verdient?”
De Vlaamse overheid plant alvast een grootschalig bloedonderzoek van alle inwoners die in een straal van 5 kilometer rond de 3M-fabriek wonen. Tot 90.000 omwonenden komen daarvoor in aanmerking, maar ze moeten zich daar wel voor aanmelden. Dat kan nog tot 1 juni.
“De resultaten liggen in de lijn van de verwachtingen”, zegt de Zwijndrechtse schepen voor Leefmilieu Steven Vervaet (Groen). “Er zijn geen alarmerende afwijkingen gevonden (in de hormonale ontwikkeling of het immuunsysteem, red.), maar het spreekt voor zich dat dit problematisch is.”
Vooral eieren een probleem
Vooral de aangetroffen concentraties van de stof PFOS liggen hoger dan in de rest van Vlaanderen. Dat is natuurlijk niet verwonderlijk, aangezien er in de 3M-fabriek PFOS gemaakt werden. De verhoogde waarden werden vooral aangetroffen ten zuid- en noordwesten van de 3M-site, in de gemeenten Zwijndrecht, Melsele en Kallo. Hoe verder van de 3M-fabriek, hoe lager de aangetroffen concentraties waren. In 1 op de 3 moestuinen werden te hoge PFOS-waarden aangetroffen, en in 1 op de 4 kippenrennen. Vooral eieren van eigen kippen bleken een belangrijke bron. Maar liefst 78 procent van de onderzochte eieren bevatten te veel PFOS. Maar ook de consumptie van lokale groenten en fruit, voeding uit de winkel en zelfs het gebruik van smeerolie jagen de totale PFAS-gehaltes in het bloed verder omhoog.
Verstoring van immuniteit en hormonen
De onderzoekers lezen uit de resultaten wat de wetenschap al lang weet, maar 3M blijft ontkennen: dat blootstelling aan PFAS tot gezondheidsproblemen kan leiden. Ze legden de meetresultaten naast de gezondheidseffecten die vastgesteld werden bij de deelnemers en zagen een duidelijk verband. “Een hogere PFAS-waarde geeft een hogere kans op een gezondheidseffect”, klinkt het in het rapport. Update wo 04 aug 2021 09:44
De analyses van bloedstalen zijn duur. Daarom koos de actiegroep Grondrecht om via crowdfunding een beperkt aantal stalen te laten afnemen. Het zijn er 10 geworden en ze geven aan dat er mogelijk een groot probleem is in de buurt rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Het gaat om 9 mensen die in een straal van een kilometer wonen en één iemand op Linkeroever. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft de grens voor PFOS vastgelegd op 6,9 microgram per liter bloed. De laagste waarde die in de 10 bloedstalen gemeten is, ligt 3,5 keer hoger en de hoogste maar liefst 168 keer hoger. Update wo 04 aug 2021 20:01
10 bloedstalen bij omwonenden van de 3M-fabriek vertonen ongezien hoge PFOS-waarden, 3M wil meer onderzoek afwachten. 10 bloedstalen van omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht vertonen bijzonder hoge PFOS-waarden. Dat schrijft De Morgen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de actiegroep Grondrecht. Alle bloedstalen overschrijden ruim de norm die vastgelegd is door het Europees Agentschap EFSA, tot wel honderden keren. 3M en Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) willen grootschaliger bloedonderzoek afwachten voor conclusies.
Wim De Maeseneer, Marjan Temmerman
